| Τι αναδεικνύει η διαμάχη Apple – Samsung για τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας |
Το 2007, όταν ο Στιβ Τζομπς παρουσίασε το iPhone άλλαξε την αγορά. Το νέο «αντικείμενο πόθου» της Apple αποτελούσε την αλματώδη εξέλιξη των κινητών τηλεφώνων που είχαν προηγηθεί. Το iPhone ήταν μια εκπληκτική καινοτομία, κατακτώντας την πρώτη θέση στις πωλήσεις ανάμεσα στα υπόλοιπα «έξυπνα κινητά» και συντείνοντας στο να αναδειχθεί η Apple στη μεγαλύτερη στον κόσμο εταιρεία από πλευράς κεφαλαιοποίησης, που σήμερα υπερβαίνει τα 630 δισ. δολάρια.
Ασφαλώς πολλοί αντέγραψαν την Apple. Πολλές άλλες εταιρείες του κλάδου έχουν να παρουσιάσουν σήμερα κινητά με οθόνες αφής, και σχεδόν όλα τα «συν» του IPhone. Ο ανταγωνισμός και οι ομοιότητες ήταν αρκετά για να ωθήσουν την Apple να στραφεί νομικά κατά της Samsung, προβάλλοντας θέμα αντιγραφής της πατέντας και παραβίασης των σχετικών δικαιωμάτων. Οι προσφυγές στη δικαιοσύνη έγιναν σε πολλές χώρες και η Samsung ανταπάντησε, υποστηρίζοντας ότι και η ίδια είχε ζημιωθεί από την αμερικανική εταιρεία. Την 24η Αυγούστου πάντως, αμερικανικό δικαστήριο έκρινε ότι όντως, η νοτιοκορεατική εταιρεία παραβιάζει έξι πατέντες της αμερικανικής και της επέβαλε πρόστιμο ενός δισ. δολαρίων, ένα από τα μεγαλύτερα στην ιστορία, για ανάλογη υπόθεση.
Ορισμένοι θεωρούν ότι η υπόθεση υποκρύπτει «τάσεις προστατευτισμού» αν και είναι γεγονός ότι οι ένορκοι που έκριναν την υπόθεση δούλεψαν πολύ σκληρά για να αποσαφηνισθούν ένα σωρό τεχνικά θέματα. Το ουσιαστικό θέμα όμως της υπόθεσης είναι αν οι καινοτομίες της Apple θα έπρεπε ή όχι να είχαν λάβει «διπλώματα ευρεσιτεχνίας», καθώς και τον βαθμό στον οποίο -είτε επρόκειτο για εταιρείες μεγαθήρια είτε για μικρές, νέες- αυτές θα έπρεπε να εκμεταλλεύονται τις εφαρμοσμένες ιδέες άλλων.
Ας δούμε πώς λειτουργεί το σύστημα αυτό, που έχει ως απώτερο σκοπό το κοινό καλό. Το κράτος λοιπόν εκχωρεί δίπλωμα ευρεσιτεχνίας σε μία εταιρεία, προσφέροντάς της τη δυνατότητα να έχει «περιορισμένο μονοπώλιο» για ένα νέο προϊόν της με αντάλλαγμα τη δημοσιοποίηση των στοιχείων για τη λειτουργία της νέας τεχνολογίας στην οποία στηρίζεται η καινοτομία της. Αν η εταιρεία που επιζητεί την κατοχύρωση μπορεί να αποδείξει ότι το όποιο νέο προϊόν της είναι όντως «καινοτόμο, χρήσιμο και μη οφθαλμοφανές» αποκτά το μοναδικό δικαίωμα παραγωγής και διάθεσής του για μία 20ετία. Οι «πατέντες σχεδιασμού» που αναφέρονται στο «περιτύλιγμα» του εκάστοτε προϊόντος και κατοχυρώνονται με πιο εύκολες και γρήγορες διαδικασίες έχουν διάρκεια ζωής 14 ετών.
Το θέμα ανάμεσα στην Apple και τη Samsung έχει να κάνει περισσότερο με το περιτύλιγμα -την όψη, το παρουσιαστικό- των κινητών τηλεφώνων αφής και λιγότερο με το πώς λειτουργούν. Μεταξύ άλλων, επικεντρώνονται στο είδος του αγγίγματος που απαιτείται για να λειτουργήσει η οθόνη και να αποδώσει τα αναμενόμενα, όπως είναι η κίνηση που μοιάζει με «τσίμπημα» για να επικεντρωθεί κάποιος σε ένα σημείο της εικόνας, κ.ά. Μήπως πρόκειται για υπερβολή; Μήπως δεν υπάρχει λογική στο να δίδεται πατέντα στις κινήσεις του ανθρώπινου χεριού;
Τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας -με ό,τι συνεπάγονται- βλάπτουν από την άλλη πλευρά τους καταναλωτές με τρεις τρόπους. Πρώτον, συχνά οι εταιρείες υψηλής τεχνολογίας καταλήγουν να ανταγωνίζονται περισσότερο μεταξύ τους στις δικαστικές αίθουσες παρά στην αγορά. Αυτό το βλέπουμε στην πράξη. Δεύτερον, επιβραδύνει την εφαρμογή νέων τεχνολογιών, οι οποίες στηρίζονται σε προηγούμενες που καλύπτονται όμως -προστατεύονται- από πατέντες. Τρίτον, δημιουργούν πολλά σύνθετα προβλήματα, όπως το να καθυστερούν την ανάπτυξη νέων προϊόντων, τα οποία συνδυάζουν τις πατέντες πολλών προηγουμένων που δεν λήγουν την ίδια εποχή, ή την προσφυγή στη δικαιοσύνη προληπτικά από κατόχους διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, οι οποίοι ουδέποτε κατασκεύασαν, ούτε διέθεσαν -ούτε και έχουν σκοπό να το κάνουν- προϊόντα τους που καλύπτονται από πατέντες, κρατώντας έτσι «πίσω» τους καταναλωτές, καθώς περιορίζουν τεχνητά τις επιλογές τους.
Επειγόντως αναθεώρηση
Αυτό το οποίο μάλλον χρειάζεται είναι η αναθεώρηση του συστήματος χορήγησης και ισχύος διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας σε συνδυασμό με ένα καλύτερο σύστημα επίλυσης των σχετικών διαφορών όταν υπάρχουν. Αυτά θα ενίσχυαν τα συμφέροντα των καταναλωτών αλλά και θα βοηθούσαν εταιρείες που έχουν σημαία τους την καινοτομία, όπως είναι η Apple.
Η Apple οφείλει τις πρώτες, μεγάλες επιτυχίες της στη βελτίωση προηγούμενων, καινοτόμων τεχνολογιών, που είχαν υποπέσει στην αντίληψη των ιδρυτών της. Μεταξύ αυτών το interface γραφικών και το περίφημο πλέον «ποντίκι» που πρωτοείδαν το «φως» στο ερευνητικό κέντρο της Xerox, στο Πάλο Αλτο της Καλιφόρνιας. Οπως είχε δηλώσει κάποτε ο Στιβ Τζομπς: «Αυτό, το οποίο μετράει είναι το να προσπαθείς να εκτίθεσαι στα καλύτερα που έχει φτιάξει ποτέ ο άνθρωπος. Και κατόπιν να τα υιοθετείς, να προσπαθείς να τα εντάξεις στη δουλειά σου… Ανέκαθεν, εμείς οι άνθρωποι, κλέβαμε τις εξαιρετικές ιδέες, χωρίς ντροπή!».
Ισως, η μεγαλύτερη ιδέα για έναν άνθρωπο που θέλει να καινοτομήσει και να γράψει ιστορία, όπως έκανε ο Στιβ Τζομπς, είναι το να αναγνωρίζει τη σημασία της αλήθειας του!
Αρθρο από τον Economist, μεταφρασμένο για την Καθημερινή της Κυριακής. Hμερομηνία δημοσίευσης: 02-09-12